MAKULA NEDİR?
Makula( sarı nokta) retinanın santralindeki 3-4 mm merkezi alan olup renkli ve keskin görmeyi sağlar. Okuma yazma ve araba kullanmak gibi fonksiyonlarımızı sarı nokta sayesinde yaparız. Makula bölgesindeki görme hücreleri ve bu hucreler arasındaki bağlanı cok sistemli ve muazzam olup akıllara hayranlık verecek kadar kusursuz çalışır.
MAKULA DELİĞİ NEDİR VE NASIL OLUŞUR?
Makula deliği genelde yaşlanmanın bir sonucu olarak meydana gelir. Saçın beyazlaması yada derinin kırışması gibi vucudun yaşlanmaya verdiği tepkidir. Gözün içerisini dolduran vitreus denilen göz sıvısının yaşlanmayla birlikte büzüşüp sarı noktada traksiyon ve çekinti oluşturması ile sarı noktada delik meydana gelir. Ama bu delik aniden değil yavaşca ve aylar içerisinde meydana gelir.
MAKULA DELİĞİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Makula deliği aylar içinde yavaş gelişen bir hastalık olduğu için ani görme kaybı yapmaz. Hastalığın ilk evresi çarpık ve bulanık görmeye neden olur. Deliğin aylar içinde ilerlemesiyle merkezi görmede ciddi kayıplar meydana gelir. Özellikle araba kullanma ve okuma fonksiyonları ileri derecede bozulur. Zamanla kırık görme( metamorfopsi) ve düz çizgilerde yamulmalar görülebilir. Zaman ilerledikçe hastalar görme merkezlerinin tam ortasında zayıflama hissederler. Hastalık dahada ilerlerse görme merkezinin ortasında siyah bir leke ( skotom) hissederler. Periferik retina sağlam olduğundan kenar görme sağlam kalır.
MAKULA DELİĞİNİN NEDENLERİ NEDİR VE KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Makula deliğinin en sık nedeni yaşlılık olup sadece bu süreç bile deliğe neden olur. En sık 50 yaşından sonra görülür ve kadınlarda daha sıktır. O nedenle bu hastalığa SENİL İDİOPATİK MAKULER HOLE denir. Bir başka nedeni ise fort miyop yani yüksek numaralı miyoptur. Fort miyoplarda meydana gelen deliğin teşhis ve tedavisi zor olup acil davaranmak laızm. Burada miyoptan kastımız genelde 8 yada 10 numaranın üstüdür. Bir başka sık neden ise travma olup burada hastalık daha erken yaşta gelişir ve daha hızlı meydana gelir. Ayrıca şeker hastalığı, sarı nokta hastalığı ve damarsal tıkanıklarda hastalığın seyri ve tedaviye bağlıda delik meydana gelir.
MAKULA DELİĞİNİN TEŞHİSİ NASIL KONUR?
Makula deliği şikayetleri ile başvuran hastada ilk önce yapmamız gereken hastanın görme keskinliğine bakıp ayrıntılı reina muayenesi yapmaktir. Eğer delikten şüphelenirsek teşhiste altın standart ve %100 tanı koydurucu tek test OCT dir. OCT ağrısız ve boyasız noninvaziv bir yöntem olup hastalığın teşhisınde tek yöntemdir.
MAKULA DELİĞİNİN TEDAVİSİ NEDİR?
Makula deliğinin tek tedavisi CERRAHİDİR. Herhangi bir şekilde lazer, iğne yada damla ile tedavisi mümkün değildir. Yapılan cerrahi işlemin adı VİTREKTOMİ VE GAZ ENJEKSİYONUDUR. Bu ameliyet genelde lokal anestezi ile yapılmakta olup 45 dakika sürmektedir. Vitrektomi ameliyatında deliğe neden olan göz jeli( vitreus) tamaemn temizlenip deliğin üstündeki İLM denilen ince zar özel boyalarla boyanıp soyulmaktadir. Bu işlemleri takiben göze gaz verilerek cerrahi sonlandırılır.
AMELİYAT SONRASI NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?
Bu ameliyatlarda ameliyat sonrası bakım en az ameliyat kadar önemlidir. Ameliyatta göze gaz verildiğinden bu gazın deliği kapatması için hastanın en az 1 hafta mutlaka yüzüstü yatması gerekmektedir. Sırüstü yatmak kesinlikle yasaktır. Bu gaz en az 1 ay gözde kaldığından ve genişleyen bir gaz olduğundan bir ay boyunca uçak yolculuğu yasaktır. Bu bir aylık sürede yani gaz kaybolana kadar hastanın görmesi az olup buzlu bir camın arkasından bakar gibi bir göruntü olmaktadır. Hastamız mecburi olarak ameliyat sonrası uçak yolculuğu yapacaksa gaz yerine silikon verilmelidir. Bu ameliyatlardan sonra genellikle katarakt meydana gelidiğinden biz kliniğimizde delik ameliyatlarını katarakt cerrahisi ile kombine yapmakayız. Delik ameliyatlarında görme artışı 6 ay hatta bir yıla kadar devam etmekte olup sabırlı olmak lazımdır.
HER DELİK AMELİYAT EDİLMELİMİ?
Makuler hole hastalarında mesele sadece deliğin kapatılması değil aynı zamanda görmenin de arttırılmasıdır. Yani anatomik ve fonksiyonel başarının aynı anda olması lazımdır. Bu nedenle delik varsa hasta ilk 6 ayda mutlaka ameliyat edilmelidir. 6 ayda sonra yapılacak ameliyatlarda delik kapansa bile görma artışı olmayabilir. Bu hastalık yavaş seyrettiğnden 50 yaşından sonra mutlaka yılda bir retina muayenesi olmalı ve bu tür hastalıklar erken yakalanıp tedavi edilmelidir.
Op. Dr. Sadun YALÇIN
